Selo Velika Hoča, koje se nalazi na udaljenosti 5-6 km jugoistočno od Orahovca i oko 25 km od Prizrena, spada u red najstarijih srpskih naselja u Metohiji. Prvi put se, sa još osam sela, kao "Hotcka metohija" pominje u darovnom pismu Stefana Nemanje Manastiru Hilandaru iz 1198/9. godine. Naselje se formiralo oko glavne srednjovekovne saobraćajnice, koja je pratila tok Hočanske reke. Prostor Velike Hoče sa svojim tradicionalno bogatim vinogorjem, zahvaljujući velikom broju sunčanih dana, prosečne nadmorske visine oko 400 metara, zaštićen je sa istočne i severne strane planinskim vencem Milanovac /893 metara/, Gradište sa ostacima srednjovekovnog grada Zatriča /1039 metara/ i Koznik /1006 metara/ dugim više od 30 km, koji celo Podrimlje štiti od zimskih severoistočnih hladnih vetrova. Zbog otvorenosti rečnih i potočnih dolina prema jugu i zapadu, u području Velike Hoče se oseća uticaj primorske klime koja prodire dolinom Belog Drima i izuzetno blagotvorno deluje na vinogradarstvo. Uzgoj vinove loze i tradicionalna proizvodnja odličnih vina u Velikoj Hoči doprineli su izgradnji brojnih građevina i objekata, posebno hrišćanskih svetinja.
Sva pisana dokumenta o naselju Velika Hoča vezuju se za gajenje vinove loze i proizvodnju vina i rakije. Slučajno otkriven keramički vrč kapaciteta 300 do 400 litara, prilikom iskopavanja temelja za vinski podrum u mestu Vrelo u blizini Velike Hoče i Orahovca, potvrđuje činjenicu da se stanovništvo ovog kraja još u doba Rimskog Carstva bavilo vinarstvom i poljoprivredom. Istorijski centri naselja Velika Hoča se vezuju za crkvene objekte i vinice. Zna se da je u 15. veku Velika Hoča imala svoj trg, koji je opredelio najznačajniju tačku okupljanja stanovništva na prostoru između Dečanske vinice i crkve Svetog Stefana. Vinica je posebno građen deo kuće namenjen isključivo preradi grožđja i čuvanju vina. Velika Hoča predstavlja izrazito dragocen kulturno-istorijski kompleks i kulturnu celinu svojim bogatstvom tradicionalnog graditeljstva od izuzetnog značaja, jer se u selu očuvao veliki broj hrišćanskih crkava, kojih ima ukupno trinaest.
Jedna od najstarijih crkava u Velikoj Hoči je crkva Svetog Nikole, koja se nalazi na seoskom groblju, nedaleko od potoka, sagrađena u 13. veku, a obnovljena u 16. veku. Crkva Svetog Nikole je bila kroz istoriju administrativni centar Hotačke Metohije. To je jednobrodna građevina pravougaone osnove sa poluobličastim svodom, bez kupole. Crkva Svetog Nikole je zidana tesanim kamenom, a pod crkve je popločan kamenim pločama. Na nekoliko metara zapadno od crkve Svetog Nikole je rustično obrađen zvonik od tesanog kamena. Prvobitne originalne freske crkve Svetog Nikole, koje obuhvataju površinu od oko 150 kvadratnih metara, su sačuvane samo u delovima : najbolje očuvana i svakako najznačajnija, je kompozicija Svetog Save i Svetog Simeona koji se klanjaju ikoni Bogorodice sa Hristom. Ikonostas je radio cuveni srednjovekovni slikar Longin, nakon 1577. godine, kada je obnovljena Pećka Patrijaršija. One su, zahvaljujući istom vremenu nastanka i vrsnom majstoru, veoma slične freskama u priprati Pećke Patrijarsije. /Izvor MNEMOSYNE/
Crkva, danas Manastir Svetog Jovana, u mesnom izgovoru poznat kao manastir Svetog Jovana Glavoseka, registrovan je kao kulturno dobro od izuzetnog značaja iz 14. veka. Manastir Svetog Jovana se nalazi na prostranom i ravnom temenu brega koji dominira okolinom, na severoistocnom kraju sela Velika Hoča. Na severnom obodu brega je jak izvor Vrelo, od koga nastaje Hotačka Reka, čija voda se smatra lekovitom, a na čijem toku je nekada bilo više vodenica. Crkva manastira Svetog Jovana ima četvorolisnu osnovu i predstavlja jedini očuvani primerak takve gradnje na Kosovu i Metohiji. U glavnom brodu, istočna i zapadna konha su nešto više i polukružne iznutra, a severna i južna strana su niže i pliće. Glavni brod i priprata manastira Svetog Jovana imaju poluobličasti svod. Zidovi manastira Svetog Jovana su građeni od tesanog kamena i sige, sa debelim malterskim spojnicama. Crkva manastira Svetog Jovana nije nikada imala kube. Ulazna vrata su na zapadnoj strani, a na crkvi se nalazi i pet prozora. U severozapadnom delu porte je sagrađen zvonik skladnih proporcija od obrađenog kamena i opeke. Crkva manastira Svetog Jovana je oslikana u osmoj deceniji 16. veka, a konzervatorskim radovima je otkriven stariji sloj fresaka nastalih u 14. veku. Veliki deo fresaka manastira Svetog Jovana u Velikoj Hoči je premalterisan ili prekrećen, tako da je sačuvano oko 70 kvadratnih metara fresaka, koje i danas svojom svežinom boja dokumentuju kvalitet rada nepoznatog majstora. Na zapadnom zidu hrama Svetog Jovana je lik Sveto Simeona Mirotočivog, a do njega je predstavljen Sveti Sava. Ikonostas manastira Svetog Jovana, delo slikara Longina je postavljen istovremeno sa oslikavanjem hrama, što dokumentuje mesto na kome se nalazi, sadrži stare velike ikone : Hrista Svedržitelja i Bogorodie Odigitrije /svevoditeljke/ između kojih centralni položaj ima Isus Hrist na prestolu. /Izvor MNEMOSYNE/
Crkva Svetog Stefana, posvećena Svetom Arhiđakonu Stefanu potiče iz 14. veka i nalazi se u centralnom delu sela Velika Hoča. To je glavna seoska crkva u kojoj se redovna obavlja služba Božja. Crkva Svetog Stefana je jednobrodna građevina, pravougaone osnove, sa spolja trostranom, a iznutra polukružnom apsidom, bez kubeta, ograđena zidom, koji uokviruje prostrano dvorište sa konakom i bunarom. Zidovi crkve Svetog Stefana su rađeni od nešto krupnijeg kamena i finije su obrađeni. 1853. godine je crkva Svetog Stefana obnovljena, kada je prizidana nova priprata sa tročlanim zvonikom iznad zapadnog ulaza.
U Velikoj Hoči, među hočanskim crkvama se još nalaze i sledeće svetinje : Crkva Sv. Luke, Crkva Sv. Proroka Ilije, Crkva Sv.Nedelje, Crkva Sv. Petke, Crkva Sv.Ane, Crkva sv.Arhangela Gavrila, Crkva Sv.apostola Petra, Crkva Svete Preciste Bogorodice, bezimena Crkva na Ridu, Crkva Sv.Vasilija, Crkva Sv. Spasa – Hrista Spasitelja. /Izvor MNEMOSYNE/
Od doba cara Stefana Dušana vinogradi Velike Hoče pripadaju manastiru Dečani, čiji monasi i danas aktivno koriste iste vinarske podrume u selu. Pod privatnim vinogradima u okolini naselja je, pre rata na Kosovu i Metohiji, obradjivano preko 160 hektara. Povoljni ekološki uslovi su omogućavali da seljani na jednom hektaru sade od 10.000 do 12.000 čokota vinove loze, od čega je proizvođeno vino prodavano podrumu "Orvin", kao izuzetno kvalitetan i cenjeni izvozni proizvod na zahtevnom svetskom tržištu. Najuspešnije i najčešće su gajene crne vinske sorte grožđa "prokupac", "vranac" i "game", kao i bele vinske sorte "smederevka" i "rizling". Jedan deo proizvodnje čuvenog hočanskog vina je korišćen za domaću proizvodnju, upotrebu i prodaju. Proizvodnju vina u Velkoj Hoči je oduvek pratila i proizvodnja domaće rakije "komovice".
Do agresije NATO-a na Kosovo 1999. godine, u naselju Velika Hoča nije bilo nijedne albanske kuće. Danas u Velikoj Hoči, kao u svojevrsnom izolovanom getu, živi oko 700 Srba, suočenih sa dramatično teškim uslovima nemile svakodnevice i bezmerne patnje, bez osnovnih ljudskih prava, često bez struje i vode, te potpuno izolovanih u okruženju okolnih sela nastanjenih Albanskim stanovništvom. Veoma čest slučaj je fizička nemogućnost odlaska do sopstvenih vinograda, koje godinama zauzimaju "albanske komšije", koristeći sve načine i sredstva za ostvarenje svojih vekovnih planova, prinuđujući preostalo srpsko stanovnšstvo, bez ikakvih materijalnih prihoda i nemogućnosti korišćenja sopstvenih dobara, na "tiho" iseljavanje.
Izvor: panacomp.net/srbija?mesto=kosovo_velika%20hoca
No comments:
Post a Comment